Als juridisch expert wil ik werkgevers een inzicht bieden in de wetgeving omtrent cameratoezicht op de werkvloer. Dit blogartikel baseert zich op de Belgische Camerawet en de Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO) nr. 68.
De Camerawet en CAO 68: Toepassingsgebieden
De Camerawet reguleert het gebruik van bewakingscamera's en stelt specifieke eisen aan de plaatsing en het gebruik ervan. Deze wet is relevant voor camera's die bedoeld zijn voor het voorkomen, vaststellen of opsporen van misdrijven, wanneer deze worden ingezet door particulieren, privébedrijven of overheden zoals steden en gemeenten.
CAO nr. 68 daarentegen, richt zich specifiek op cameratoezicht op de werkvloer wanneer deze camera’s worden ingezet voor andere doeleinden, die verschillend zijn van die van de Camerawet. Let op, deze CAO is enkel van toepassing in de privésector, en dus niet in een overheidscontext!
De CAO gaat hierbij over doeleinden van het overwaken van:
1° de veiligheid en gezondheid;
2° de bescherming van de goederen van de onderneming;
3° de controle van het productieproces. De controle van het productieproces kan betrekking hebben op zowel de machines als op de werknemers. Als de controle enkel betrekking heeft op de machines, beoogt zij de goede werking ervan na te gaan. Als de controle betrekking heeft op de werknemers, betreft zij de evaluatie en verbetering van de werkorganisatie;
4° de controle van de arbeid van de werknemer
Het zou ook zo maar eventjes kunnen dat de camera’s voor zowel doeleinden van de Camerawet, als voor doeleinden van CAO 68 worden ingezet. Dit is perfect mogelijk, maar dan zullen wel alle regels ook moeten nageleefd worden! Bij eventuele wetsconflicten, zullen de regels van de Camerawet voorrang hebben.
Achterliggend: privacywetgeving
Zowel de Belgische Camerawet als CAO 68 stoelen onderliggend op de principes van privacywetgeving, ik spreek voor het gemak over GDPR. Hoe komt dat zo? GDPR staat voor General Data Protection Regulation ofwel in het Nederlands de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Het is Europese privacywetgeving, van toepassing in alle lidstaten van de EU, dus ook België.
Wanneer is GDPR van toepassing: Wanneer Persoonsgegevens worden verwerkt in een bestand – en er zijn 3 onderdelen aan die definitie:
- Persoonsgegevens: gegevens over een geïdentificeerde of identificeerbare persoon of diens gedragingen en
voorkeuren (een beeld dat je maakt met een camera = dus ook persoonsgegeven want je kan de persoon identificeren!) - Verwerken: alles wat je ermee doet: verzamelen, rangschikken, doorsturen, wissen, kopiëren, opslaan...
- In een bestand: d.w.z. op een gestructureerde manier, wat eigenlijk altijd het geval is met technologie (dus ook met camera!)
Dus GDPR is van toepassing wanneer je beelden maakt met camera’s, voor allerlei doeleinden: documentaire, artistieke film, bewaking, veiligheid en gezondheid op de werkvloer enz…
GDPR verbiedt niet an sich om persoonsgegevens te verwerken, maar stelt eigenlijk dat, wanneer je iemand vraagt om persoonsgegevens ‘af te geven’/ in het geval van camera om gefilmd te worden, die persoon bepaalde garanties dient te krijgen van degene die vraagt om een stukje privacy af te geven. De GDPR somt die garanties op: principes zoals finaliteit, legaliteit, proportionaliteit, informatieverplichtingen enzovoort moeten nageleefd worden.
Het is duidelijk: wanneer bewakingsbeelden of beelden van op de werkvloer worden gemaakt is GDPR van toepassing.
Daarbovenop komt dan:
- Het laagje van de Camerawet: die er een aantal bijkomende formaliteiten en leefregels aan toevoegt. Daar ga ik in dit artikel niet dieper op in. Ik maakte wel een video die je kan bekijken, die deze leefregels opsomt en toelicht.
- En/of het laagje van CAO 68.
CAO 68 absorbeert al een aantal GDPR-principes
We zien inderdaad in de tekst zelf van CAO 68 die reeds eerder genoemde principes van privacywetgeving terugkomen, zoals:
- Finaliteitsprincipe: De camerabewaking moet een duidelijk en expliciet omschreven doel hebben (een van of meerdere doelen die hierboven zijn vermeld)
- Proportionaliteitsprincipe: De inzet van camerabewaking moet in verhouding staan tot het nagestreefde doel (voortdurend vs. tijdelijk filmen, zie hieronder, maar ook een redelijke bewaartermijn hanteren)
- Voorafgaande Informatieverplichting: Werknemers moeten vooraf worden geïnformeerd over bepaalde aspecten van de camerabewaking op de werkvloer (zie ook hieronder)
Voortdurende versus tijdelijke camerabewaking
CAO Nr. 68 maakt een onderscheid tussen voortdurende en tijdelijke camerabewaking:
- Voortdurende of tijdelijke camerabewaking: is toegestaan voor doeleinden zoals de veiligheid en gezondheid, bescherming van de goederen van de onderneming, en controle van het productieproces dat enkel betrekking heeft op machines.
- Enkel tijdelijke Camerabewaking: is toegestaan voor doeleinden zoals de controle van het productieproces dat betrekking heeft op werknemers en de controle van de arbeid van de werknemer.
De camerabewaking is voortdurend als de camera of camera’s op permanente wijze functioneren.
De camerabewaking is tijdelijk als de camera of camera’s hetzij tijdelijk hetzij vast geïnstalleerd zijn maar slechts gedurende één of meerdere perioden functioneren.
Typisch arbeidsrechtelijke bepalingen
CAO 68 voegt nog een aantal typische arbeidsrechtelijke bepalingen toe. Deze collectieve arbeidsovereenkomst wil ook rekening houden met de wettelijke en conventionele bepalingen inzake informatie en consultatie van de werknemersvertegenwoordigers. In deze context werd ervoor geopteerd om, waar dit voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer noodzakelijk geacht werd, in een aantal bijkomende waarborgen te voorzien die volledig kaderen in de voor de sociale verhoudingen gekenmerkte en algemeen aanvaarde procedures.
Hiermee wordt bedoeld dat de werkgever via de geijkte kanalen van werknemersvertegenwoordiging passeert (ondernemingsraad, comité voor preventie en bescherming op het werk, vakbondsafvaardiging,of de werknemers zelf, naargelang wat er aan vertegenwoordiging bestaat binnen de organisatie).
Bij het opstarten van de camerabewaking ben je als werkgever namelijk verplicht om de betrokken werknemers te informeren over verschillende aspecten van de camerabewaking. Lees: het gaat over het informeren, en niet in eerste instantie over het vragen van toestemming!
De informatie moet minimaal bevatten:
- het doel van de camerabewaking,
- de bewaarstatus van de beelden,
- het aantal en de plaatsing van de camera's,
- en de betrokken periode(s) van werking.
Nog eens kort:
Om exact te begrijpen wat je nu als werkgever wel en niet kan doen met camera’s, begrijp je best de basisprincipes van GDPR en ken je de CAO 68: deze is vlot leesbaar en kan je hier consulteren.
Heb je nog vragen?
Als expert in wetgeving over beveiliging en bewaking, camerawetgeving, GDPR en biometrie, en wetgeving over beveiliging in hoogrisico-omgevingen, kan ik organisaties bijstaan in het detecteren van juridische risico's en het optimaliseren van hun compliance programma's.
Neem gerust contact op voor een gratis verkennend adviesgesprek!
Update: 12/01/2024
